KAHALAGAHAN NG ASPEKTO NG LINGGUISTIKO AT KULTURA NG KOMUNIDAD

          Ang wikang ginagamit ng Pilipinas ay Filipino, pero dito sa pilipinas maraming iba`t ibang lengguahe katulad ng Ilonggo at Kamayo. Ang pinaka gusto ko sa dalawa ay Ilonggo, kasi malambing ang kanilang tono ng pananalita at kapag galit sila hindi mo masasabi na galit na talaga sila dahil sa kanilang lambing ng pananalita. Gusto ko siyang aralin kasi saming barkada ako lang yung hindi nakakaintindi ng Ilonggo at kapag nag sasalita sila napap buka na lamang ang bibig ko. Gusto kong madagdagan tung alam kong lengguahe para naman may alam ako kung ano ang sinasabi nila at maka sabay sa kanilang pag-uusap. Ang wika ay isang mahalagang aspeto ng bawat kultura. Kasangkapan ginagamit ng lahat ng antas ng tao sa lipunang kinagagalawan. Ang pag silang ng wika ay nag bibigay ng buhay sa sibilisasyon. Sa pamamagitan nito, malinaw na nailalarawan ang bawat karanasan at damdamin ng bawat tao. Ang wikang Filipino ang pambansang wika at isa sa mga opisyal na wika ng ating bansa. Ako bilang isang kabataan at estudyante ng modernong panahon ngayon, isang palaisipan sa akin ang mga salitang karaniwang sinasabi ng mga matatanda sa aming komunidad, at mapapasabi na lang ng “huh”?. Ipinapakita lamang nito ang napakalaking pagbabago o transpormasyon ng ating wika mula noon hanggang ngayon. Mga nakagawing wika noon na hindi na alam ng mga kabataan sa ngayon.
          Sa aking napanayam na si Ryan Aspera, ang wikang ginagamit niya noon ay Ilonggo na may malambing na tono at nakatira siya noon sa Cotabato at lumipat sa Davao City para mag-aral  at makasama ang pamilya niya. Ang buhay niya kasi noon sa Cotabato ay hindi siya nag-aaral ng mabuti at siya ay batang pasaway. Ang kultura nila noon ay paglalaban ng kabayo. Mga halimbawa na salita ng Ilonggo ay “taga diin kaw haw?”, “diin ka nag lagaw?”, “sin o pudt mo naglagaw?”. Ang kahulugan ng tatlong halimbawa ay “taga saan ka?, saan ka gumala?, sino kasama mo gumala?”. Mahalaga sa kanya ang wika nila dahil daw nakasanayan na niya at para magkaintindihan sila ng pamilya niya.
          Sa pangalawa kong napanayam na si Queen Ann Olarte, ang wikang ginagamit niya noon ay Kamayo, nakatira siya noon sa Surigao. Wala siyang alam sa kultura nila, pero ang alam niya lang ay wala silang pagbabawal sa kultura nila. Mga jalimbawa ng salita ng Kamayo ay “ ya ono kaw?” , “wala sagaru” , “hain kaw gajud gahuya”. Ang kahulugan ng tatlong halimbawa  ay “anong nangyari sayo?” , “wala siguro” , at “saan ka nakatira?”. Mahalaga sa kanya ang wika nila dahil ditto lamang sila nagkakaintindihan bilang mamamayan.

          Para sa akin interesado ako sa Ilonggo dahil sa kanilang tono ng pananalita at dapat natin respetuhin ang mga iba`t ibang lengguahe sa bansa kasi parte na rin ito sa atin. Kaya patuloy natin pagyamanin at gamitin an gating katutubong wika, hindi lamang para sa ibang tao kundi para na rin sa sarili nating bansa at sa ating sarili. Ang wika ay sadyang napakahalaga. Ito ang nagbubuklod sa bawat tao hindi lamang dito sa Pilipinas kundi maging sa mga ibang bansa rin. Sa aking napanayam ang wika sa kanila ay napakahalaga dahil iyan lang na wika sila nagkakaintindihan at nagkakaroon din ng madaling komunikasyon ang bawat tao at pati na rin sa mga karatig bansa nito.

Stephen A. Repe

Ugaling Tagalog at Ugaling ilocano

Ang pag iintindi at pag bibigay ng halaga sa ating mgalenguwahe ay importante dahil ditto rin nating napupulot an fating mga kaugalian na nag galling sa ating mga magulang at mga ninuno nila noong panahon at wika. Ang pag gagamit samga ibat ibang klaseg lenguwahe ay nakikita o naririnig ay nag babase kung saan ka nag galing, lumaki at kinasanayan at samga lugar na pwede mong ma pupuntahan o naririnig. Tulad saaking lola, ang tao na nag pa laki sakin. Lola ‘Lily R. Quintillan’ kung saan ang na kasanayan niyang lenguwahe dati ay ang paggamit ng tagalog noong nag lipat siya sa maynila para mag  aralat pag bibisita at dahil sa trabaho at ano pa. Dahil noon na hawasakanya ang ugaling , o nalalman nating wikang (tagalog). 

Kung saan ang pag didisiplina sa kanyang mga magulang ay ugaling maynila lalong lalo na sa kanyang papa. Kung saan angmga kaugalian na ginagami nila noon, kung saan na dadala parinang implowensya sa kanya. At dahil nun pinasa sakin habangang pag laki ko. Kung saan ang disiplna dati ay strikto at angimportante sa lahat ang pag papakita ng respeto sa mga nag iidad. Tulad sa mga kaugalian na ginagamit niya hanggangngayon at na gagamit, ay kagaya ng, ang pag sasabay sabay ngkain sa lamesa. Kapag mayroong aalis iniikot ang plato kung nasa lamesa para ma iwasan ang disgrasya sa taong kakaalislang. ang pag mamano sa mga matatanda at mga magulang, kung saan sa pag gaga nito, nag papakita ng respeto sa lahat ngmga umiidad sa kapiligiran at pag bibigay ng galnag sa kanila. Ang pag babawal sa pag walis sa gabi, dahil na niniwala sila nanaakadala daw ito ng malas at n masamang kapalaran. At angisang importante sa lahat ng kaugalian na meron sila ay ang pagbabawal sa pag sagot sa mga maglang at pag babastos sa harapnila. Halos ito ang mga kaugalian na dinadala ng mga tagalog at lumaking implowensyang tagalog. 

Ang kadalawa kong enenterbyo ay isa kong dating kaibigan nababae na mayroong dugong Ilocano at kaugaliang Ilocano naminana niya sa kanyang papa. ‘Althea Alba’. Kung saannalaman ko mayroon silang mga ibang mga lenguwahe nanagagamit bukod sa tagalog na sila lang rin nakkaintindi. Tulladng ‘Namit’ kung saan ang kahulugan ay masarap sa tagalog, At meron rin silang mga kaugalian na nag nagging patok sakanila. Tulad sa bpagiging mabait nila at sa pag sasalita na masarap satenga. Mga mapaparan sila na mga tao, lalong lalo na kung mayroon silang gusto na makuhang isang bagay na pewde ma pakinabangangan. Mga marespotohin, tahimik at mababit. Halos lahat na ito, and ginagamit na description sa mga tao pag datngsa mga Ilocano. At pinaka magndang kaugalian at ugaling ma kikita mo sa kanila na parehas ay ang mga pagiging masipagnila sa mga bagay bagay.

Pag katapus ko silang na interview at pag oobserba sa kanila. Nalaman ko pag e babbase mo ang ang mga leguwahe naginagamit, mayroon talagang mga lugar na mayroong sarilinglenguwahe na ginagamit at may mga kanyang kanyangkaugalian na ginagamit at kina kasanayan sa mga ibang Filipinosa ating bansa. Ngunit ang pipiliin ko sa dalawa kong nainterbyo ay ang wikang tagalog. Dahil ditto at lumaki nakaugalian at sa tagalog doon ko nakita ang aking interes na wika.

 Jose Miguel Angelo Puno